På rutinen?
KOMMENTAR: Med friske satsingar som opning og avslutning og med ei rekkje framragande utøvarar og verk, baud Festspillene i Bergen også dette året på framifrå opplevingar. Men den tradisjonelle delen av programmet hadde eit i overkant føreseieleg preg, skriv Ballades meldar i denne oppsummeringa av årets festival.

Av Ida Habbestad

Når Bergen Filharmoniske Kor og Orkester, saman med Forsvarets Musikkorps Vestlandet, Collegium Musicum Bergen samt Estlands Nasjonale Mannskor framfører ”Gurrelieder” onsdag, skrivast Festspillene i Bergen 2008 inn i historia. Med det kan festspeldirektør Per Boye Hansen sjå attende på nok ei vellukka festival.

Det er den tredje i rekkja for hans del, og me byrjar bli kjende med direktørens kunstnarlege tankegang. Malen tykkjest lagt; ideen om Nordiske Impulsar byrjar setja seg og nye vinklingar har komme til.

Samstundes registrerer me at årets oppsummerande blikk i etterkant er farleg likt fjorårets, der det kviler på dei same type høgdepunkt, same problemstillingar og konklusjonar. Aner me at festspeldirektørens kunstnarlege retning er i ferd med å bli i overkant satt?


Dristig først og sist

Mykje fungerer godt. Framfor alt OiOi-festivalen, som med sine overraskande, impulsive og leikne uttrykk skapar liv og røre i byen og utgjer ei viktig ramme kring festspela.

Der er dessutan ei rekkje andre gode initiativ. Å la ein samtidsopera stå som opningsframsyning vitnar om vilje til å satsa nytt, til å utfordra – ikkje berre på sidelinja, men i sentrum av programmet. Med delte meiningar kring resultatet skaptest rom for debatt i dagevis, både kring oppsetjinga som sådan og kring emna den tek opp: kjærleiksideal på 1300-talet versus kjærleiken og menneskelege tilhøve i 2008.

Òg den alt nemnde avslutningskonserten er dristig i det den tradisjonelle a-mollkonserten (av Grieg) er erstatta med Schönbergs storverk frå 1911.


Dobbelt repetisjon

Der er vidare rom for ei rekkje musikalske høgdepunkt på Boye Hansens program, med Leif Ove Andsnes, Solveig Kringlebotn og Truls Mørk i spissen – slik dei har vore der i ei årrekkje. Med ei stor gruppe yngre utøvarar – som vanleg å oppleva under formiddagskonsertar i komponistheimane – signaliserast òg den varme velkomsten for komande generasjonen. I år var dessutan fleire av dei å finna under ein konsert med Arve Tellefsen i Logen - som døme på at dei dyktige unge godt kan tola å bli løfta fram endå eit hakk.

Men den tradisjonelle delen av programmet baud altså ikkje berre på tradisjonens verk, men òg på vel mange av dei same utøvarane som åra før. Det toppa seg med Julian Rachlins besøk også ved denne festivalen – og understreka eit i overkant føreseieleg preg på denne delen av programmet.

For må det verkeleg vera slik at det godt etablerte må opplevast igjen og igjen?


Festivalar i festivalen

Gjennom tre år har festspela satsa dristig i valet av festspelmusikarar. Truleg har dei søkt løysing på ovanståande problem her – men (som i fjor) syner dét seg å vera eit i overkant stort ansvar for den enkelte å bera for utøvarane.

Festspelmusikar Bjarte Eike har hatt mykje å by på, men med manglande finish og musikalsk overskot i dei første konsertane vart eg ikkje overtydd om at det var rett å gje han ansvar for heile ni konsertar, leikne romeksperiment til tross.

Likeeins var det – etter mi meining – noko uforløyst ved programdelen som verkeleg varsla det ukonvensjonelle; ”Nytt fra Norden”. Dels avdi denne mini-festivalen i realiteten kokte ned til å presentera minimalt nytt, dels grunna den underlege vinklinga av konsertane.

Etter å ha sett fokus på Magnus Lindberg i 2005 og Bent Sørensen i 2006, valde Boye Hansen dette året å dela merksemda på fire komponistar, med eitt bestillingsverk frå kvar av dei. Dei fire komponistane gav namn til kvar sin konsert, noko som i dei to første tilfella skapte skeive fokus.

Musikk av Beethoven dominerte den første konserten, med namnet Rikard Kabelis. Under neste konsert; Lasse Thoresen, leverte Nordic Voices gode tolkingar av Thoresens to flotte verk – men òg av verk av Asbjørn Schaathun, David Bratlie og Henrik Ødegaard samt renessansekomponistar – utan at nokon av desse var nemnde korkje i hovudprogrammet eller på festivalens heimesider (og berre heilt kort i det separate konsertprogrammet).

Den tredje konserten vart avlyst, og når den siste konserten er tileigna Magnus Lindberg – festivalkomponisten frå 2005 – står ein attende ved spørsmålet om det repetative. Det er mykje som rører seg i Norden, men Boye Hansen krinsar kjem stadig attende til tidlegare aktørar – også i presentasjonen av det nye.


Nye kort på handa

Ein kunstnarleg leiar si store hodepine er vel nettopp at når noko endeleg er i ferd med å setja seg, ynskjer kritikarane noko anna.

Og slik er det: Til neste år ynskjer me nye namn på plakaten, ein dristigare tankegang kring det konvensjonelle – andre krumspring og nye grep. Når Boye Hansen med sin fornya kontrakt har meir langsiktig arbeidsrom, samt ein ny programsjef på laget, er det god grunn til å tru at han vil lukkast med det.