Nordiske unge med nordiske meistrar
- Jeg blir glad på musikkens vegne når jeg ser at unge mennesker går sterkt inn i det, at denne musikken er så viktig for dem, seier dirigent Peter Szilvay om arbeidet i Orkester Norden.

Av Ida Habbestad

Fem år på rad skal Orkester Norden arrangerast i Noreg. Denne samlinga utgjer nummer to i rekkja, og kring 70 deltakarar har vore samla i ei drøy veke.

I morgon held dei konsert i Kristiansand domkirke, før ferda går til Italia der Orkester Norden vil halda tre konsertar.

Deltakarane er samla frå heile Norden samt Baltikum. Der er nordiske instruktørar og dirigentar – og repertoaret er naturleg nok frå nordlege strøk.

- Det er et kjempesvært program, seier Peter Szilvay, som er conductor in residence.

Det betyr at han er fast tilknytt organisasjonen, med ansvar for deler av innstuderinga, samt repertoaret av nyare dato.

Det sistnemnde utgjer ein god del av spelelista. Truleg sidan kunstnarleg og dagleg leiar, Rolf Gupta og Katrine Ganer Skaug, på orkestret sine heimesider har lansert ein tydeleg visjon om at orkestret i det 21. århundret nødvendigvis må endra seg – og at desse samlingane er med på å førebua dei unge på dette.

Som følgje av denne grunntanken består årets program av komposisjonar av danske Carl Nielsen, finske Jean Sibelius, svenske Lars-Erik Larsson, polske Witold Lutoslawski samt eit verk frå 1987, fiolinkonserten ”Helle Nacht” av danske Per Nørgård.


Viktige utfordringar
Slike repertoarmessige utfordringar er av det gode, meiner Szilvay; i alle fall så lenge der er balanse mellom det komplekse og det artige.

- Det er bra at det nye programmet er variert. Lutoslawski sitt stykke er veldig effektiv musikk – musikk som man kan få til ganske kjapt, samtidig som det er fullt av effekter fra det 20. århundret. Verket handler mye om legge en groove, og det er morsomt for orkestret å spille, seier han.

- Nørgård sitt verk er mer krevende for en orkestermusiker. Musikken hans er på en måte skjult bak et slør av tekstur og farge. For en utrent samtidsmusiker er det ikke alltid lett å vite hva som skal være forgrunn og bakgrunn, og vi jobber mye med balansen. Det er viktig å spille den slags musikk i ungdomsorkester. Man trenger å lære hvordan man skal øve inn den typen muskk.


Energi
Ungdom frå Norden kan òg ha godt av å samlast på tvers av landegrenser, trur Szilvay, som kan melda at årets besetning er høvevis jamn kva gjeld nasjonalitet – med ein overvekt av svenske deltakarar.

Imidlertid er 85% av deltakarane jenter. Trur du dette er ein tendens som vil verta tydeleg i den komande generasjonen av orkestermusikarar?

- Det er vel et ganske tydelig signal med bare en gutt på førstefele, og 39 jenter på første og andre fele. Men jeg tror ikke man skal henge opp det røde flagget enda. Dette svinger hele tiden, seier Szilvay.

Som ser mykje viktig i å arbeida med den unge generasjonen.

- Det er ekstremt mye energi i et ungt orkester. De har en ganske bratt læringskurve, det går fort fremover. Det er selvsagt moro.

- Og det er klart at jeg blir glad på musikkens vegne når jeg ser at unge mennesker går sterkt inn i det; at orkestermusikken er så viktig for dem. Så jeg tar dem veldig alvorlig – og så stiller jeg høye krav, seier Szilvay.


Ikkje god nok forståing
For krav må ein stilla til eit stort repertoar – kan henda litt for stort med tanke på kva tid ein har til rådvelde. Eller med tanke på kva dei unge eigentleg treng, hevdar dirigenten.

- Jeg synes det bør være et nordisk repertoar. Samtidig mener jeg nok at man ikke nødvendigvis skal være så programmessig politisk korrekte på et orkesterkurs. Ungdommene får lite klassisk repertoar til vanlig. Virkeligheten de møter er bredspektret, særlig i de mindre nordiske orkestrene. Så for denne gruppen er det kanskje viktig å få spilt inn standardrepertoaret mer enn men tror, seier han.

Men endå viktigare er det at ein får den tida ein treng til å utvilkla seg mest mogleg – særleg for å fullt ut realisera dei måla som ligg til grunn for Orkester Norden sine nokså omfattande visjonar.

- Det er fremdeles store finansmessige utfordringer for å fullt ut gjennomføre et slikt prosjekt. Man trenger å strekke det ut i tid, orkestret trenger en større administrasjon. Jeg tror ikke Kristiansand helt har forstått hvor stort det er å få Orkester Norden til byen. Der har orkestret en utfordring, seier Szilvay.

Og minner på at det er framtida det er snakk om.


I tillegg til Peter Szilvay er Jorma Panula – kjend som læraren til mellom anna Esa-Pekka Salonen og Jukka-Pekka Saraste – dirigent for Orkester Norden i år. Solistar er Peter Herresthal (Nørgård) og Antje Weithaas.
For detaljar om orkestret, sjå her.