Ardittikvartetten/Ole-Henrik Moe: Vent litt lenger
PLATEMELDING: Saman med Ardittikvartetten spelar Ole-Henrik Moe i sitt eige verk ”Vent Litt Lenger”, basert på akustiske erindringar frå stader han hadde tilhøve til som barn. - Sjølv berettar komponisten at han i verka for fiolin freistar orkestrera instrumentet; han leitar i fiolinens anatomi etter vibrasjonsfrekvensar som kan laga nyanserte spelemåtar av tone og støy. Resultatet er ei blanding av strukturar, gnikk, glissandi, heftige repetisjonar av enkelttonar, spelemåtar trekt til det ytste; alt sett saman i ekstremar av forløp, skriv Ballades meldar om plata.

Av Ida Habbestad

Dei tre satsane ”Vent” ”Litt” og ”Lenger” er skrivne av komponist Ole-Henrik Moe til Ardittikvartetten over ein periode på fleire år. Då verket først vart framført i samanheng under Ultima i fjor, gav førsteinntrykket bod om eit ekstremt, langstrakt og nyskapande verk.

Når det no føreligg på plate er min første refleksjon at plata virkar underleg kort. Det heile finn stad gjennom 40 minutt, medan ein under konsertopplevinga i beste meining hadde kjensla av å vera tilstades gjennom ei lita æve.

Men alt frå den skjøre, luftige opninga av ”Vent”, gjennom såre og klagande utbrot, og til det etterkvart ubønhøyrleg påtrengjande ”Lenger”, vert det klart at tidsaspektet på eit vis ikkje er så relevant rekna i sekund og minutt. Plata fungerer som døropnar mot eit rom av det meir uendelege. Den lukkast med sin lange og langsame utvikling å gjera det enkelte komponistar og musikarar ein sjeldan gong kan oppnå – å strekkja i tida, stoppa den, og skapa rom for eit her og no.


Komplekst men utådvend

Sjølv om samtidsmusikken ofte vert kritisert som utilgjengeleg – tidvis grunngive med at komponistar som ynskjer finna kruttet opp på ny, stadig finn fram fundamentalt nytt (og komplekst) material – kling mykje samtidsmusikk for mange påfallande likt. Slik sett kan ein kanskje setja spørsmål ved hypotesen over, om det så enn er ein annan diskusjon.

Same kva er eitt av fortrinna med ”Vent Litt Lenger” at det nettopp ikkje liknar mykje anna, men kjenst revolusjonært i strykekvartettformatet. Her lyttar ein ikkje etter melodiske forløp, etter harmonisk framdrift, eller til abrupte, webernske små celler. Snarare lyttar ein til ein grunnleggjande klangproduksjon av kvit støy. Og ein lyttar til utforskinga av desse klangane, som langsamt finn vegen vidare med einast mikroskopiske endringar til grunn. I seg ikkje nødvendigvis nokon unik komposisjonsmetode, men med eit utfall som kling forfriskande særprega.

Kanskje handlar det om komponisten sitt utgangspunkt som fiolinist og hans dermed nære kjennskap til instrumentet? Sjølv fortel Moe at han i verka for fiolin freistar orkestrera instrumentet; at han leitar i fiolinens anatomi etter vibrasjonsfrekvensar som kan laga nyanserte spelemåtar av tone og støy. Resultatet er ei blanding av strukturar, gnikk, glissandi, heftige repetisjonar av enkelttonar, spelemåtar trekt til det ytste; alt sett saman i ekstremar av forløp.

For meg kling desse først og fremst som uttrykk for emosjonar, som trass langsam transformasjon og forvandling krev all mogleg merksemd. Verket er slik eit døme på at eit høgst komplekst forløp, sikkert basert på innvikla system og strukturar og med streng og uoppnåeleg notasjon, i høgste grad kan klinga utådvend.



Fysisk uro

I coveret les me vidare at utgangspunktet for ”Vent Litt Lenger” kjem av Moe sine akustiske erindringar – av klangen i eit rom. Det er snakk om minne som ligg attende i tid; frå rom som kanskje ikkje lenger er. Det er snakk om stader Moe har vore som barn, om ressonansen i eit rom, minnet om ei menneskeleg stemme som representerer rommet for han.

Romma er er abstraherte, og kva klangrom som skulle vera utgangpunkt reint fysisk er umogleg for dei fleste å berøra. Men at musikken kjenst romleg – kanskje endå meir fysisk – rår liten tvil om. Trass den nemnte kjensle av tid som stoppar, er ein ikkje berre inne noko meditative, stilleståande. Den omfattande energien som ligg i sjølv dei varaste parti der bogen berre så vidt berører strengane, medfører heller ein uro som alltid vil framover. Dei nesten statiske repetisjonar og vekselvis vage og i overkant direkte klangar, medfører til dels ein form for mystikk og ettertanke, men endå meir ein tanke om molekylar, det bevegelege, eit abstrakt men intenst nærvær.


Frå visuell til auditiv

Men aller mest er dei nemnte menneskelege aspekt som rører. Den følande, forsiktige, diffust mumlande stemninga som innleiiar det heile; den jamrande stemninga i ”Litt” med smertefulle lyse tonar, tidvis brå og skrikande. Eller det ekstreme ”Lenger” (som står i nært slektskap til Moe sin førre plate ”Ciaconna/3 Persephone Perceptions” med Kari Rønnekleiv som solist): Alt dette får meg til å tenkja på menneskelege situasjonar, på minnet av hendingar i rommet, meir enn berre rommet i seg sjølv.

I den siste, bastante og vedvarande heftige sats deltek Moe sjølv som solist. Han utøvar ein uavvendeleg intensitet som er fysisk vondt å lytta til, og som nokså sikkert er vond å spela. Strykekvartettmaterialet er heller ikkje av det enkle, og kvartetten skal ha all mogleg ære for gjennomføringa. Dessutan for å ha oppmoda om at det skulle bli meir enn den eine satsen som Moe ein gong i tida trudde det ville bli.

Utan denne pådrift ville ein kanskje ikkje fått same innsikt i Moe sitt særeigne klanglege univers.


Ole-Henrik Moe:
"Vent Litt Lenger"
Selskap: Aurora

Medverkande:
Ole-Henrik Moe og Ardittikvartetten