KONSERTMELDING: Stavanger 2008 har i 2007 satt stemma i fokus. Dette sette preg på kammermusikkfestivalen si avsluttande helg, og St Petersburg Kammerkor, Elizabeth Norberg-Schulz, Eir Inderhaug og Ellen Ugelvik var mellom dei som bidrog til dette. I denne artikkelen berettar Ballades meldar om dei avsluttande konsertane. - Møtet med desse to kompromisslause og modige musikarane utgjorde ein strålande avslutning på festivalen for underteikna, skriv Ida Habbestad om Eir Inderhaug og Ellen Ugelvik.
Av Ida Habbestad
Året før det store kulturby-året går i gang, har Stavanger 2008 ynskt å setja stemma i fokus. ”Vi skal utforske sang, tale og sterke meninger, og alle stemmer skal få en anledning til å uttrykke seg og bli hørt” skriv Mary Miller i 2008-magasinet. Som del av denne tankegangen inviterte dei i samarbeid med ICMF St Petersburg Kammerkor til årets festival.
Dermed var ein sikra eit vokalt fokus også under kammermusikkfestivalen – og i den avsluttande helga fulgde festivalleiinga opp gjennom å gje rom for fleire songarar. Vokalgruppa PITSJ hadde konsert på Gaffel & Karaffel, sopranen Elizabeth Norberg-Shulz deltok ved lunsj-, galla- og avslutningskonsert, og sopran Eir Inderhaug var i lag med pianist Ellen Ugelvik tildelt ein eigen konsert søndag. Alt nemnde Isa Gericke var deltakande gjennom heile festivalen. Ho var òg den einaste utøvaren som henta fram barokt repertoar – eit lenge etterlengta innslag i det elles nokså romantisk-dominerte festivalprogrammet.
Fylde og mystikk i domkyrkja
Ein konsert mange hadde sett fram til var konserten i Stavanger Domkirke fredag kveld, der St Petersburg Kammerkor framførte sin versjon av Rachmaninovs ”Vesper”. Kyrkja var fullsett, og utanfor var det kø av folk som vona å få plass. På responsen i etterkant å dømma var publikum sterkt berørde av opplevinga.
Den russiske korklangen, på mange vis uendeleg fjern frå våre ideal, er stemningsfull; monumental på ein måte, og i sær gjorde den djupe klangen i alt- og basstemmene sterkt inntrykk på meg. Intonasjonen tyktest leva sitt eige liv , og heller ikkje det nordiske idealet om klangleg egalitet tyktest viktig. Sopranar og tenorar pøste på, uaffekterte av om det ville brista eller bera – og i mine øyre let det nokså skingrande til tider, og samstundes overveldande; buldrande og vakkert.
Det seiest at koret frå St Petersburg er eit hakk meir vestleg orientert enn Moskvapatriarkatets mannskor av St. Basil som vitja Olavsfestdagene for ikkje lenge sidan. Skulle ein samanlikna desse framføringane ligg nok skilnaden mest i det tempomessige; St Petersburg-koret sette eit hurtigare tempo enn Moskva-koret, og der sistnemnde gjerne heldt ulideleg langsame tempo hadde St Petersburg-koret tidvis så stor framdrift at enkelte høgdepunkt – som i den mest kjende satsen ”Troparion for Virgin Mary” – ikkje kom heilt til sin rett.
Men framfor alt var det det mektige og store som sto att. Det var lett å sjå for seg ein russisk-ortodoks katedral, messa som finn stad gjennom natta, med eit rikt og vakse folk som formidlar sentrale aspekt ved sine liv. Få andre kan gjera det etter dei.
Frå lied til arie
Elizabeth Norberg-Shulz har ein lang og einestånde karriere bak seg, mellom anna som fast tilsett ved Wiener Staatsoper og som gjestesongar ved operahus som La Scala, Covent Garden, Metropolitan og Salzburg. Hausten 2006 vart ho tilsett som professor i song ved Universitetet i Stavanger. Dermed er ho ein sjølvskriven gjest på programmet til kammermusikkfestivalen, mellom anna som del av lunsjkonserten laurdag i lag med St Petersburg Kammerkor.
Mitt første møte med Norberg-Schulz her utgjorde nok ikkje det beste dømet på hennar prestasjonar. Under konserten framførte Norberg-Schulz verk av Eyvind Alnæs, Jean Sibelius og Richard Strauss – og mi oppleving av dette var at alle songane lydde som dei var like. Etter å ha høyrt og ikkje minst sett Isa Gericke gjennom festivalen presentera ei heil rekkje ulike uttrykk og stemningar, overtydde ikkje denne songaren på tilsvarande vis.
Vidare var det vanskeleg å få med seg det tekstlege innhaldet, i sær i stykkene av Alnæs. Etter min smak vart desse songane framført for stort og pompøst. Det store uttrykket kjendest rettare ved tolkingane av Sibelius og Strauss, men det var først under gallakonserten laurdag – ved framføringa av to operaarier – at ein meir fekk innsyn i hennar eigentlege kapasitet. Pianist Erling Eriksen var med henne gjennom begge konsertar, og gjorde ein fin innsats på klaveret.
The owl and the pussycat
Festivalens siste vokale innslag for min del fann stad i lille sal i Bjergsted konserthus. Her presenterte Eir Inderhaug og Ellen Ugelvik komposisjonar av George Crumb, Vanessa Lahn og György Ligeti, alt særs overtydande gjennomført.
Dei opna med eit mystisk og stemningsfullt verk av Crumb, ”Apporition”, som tek for seg tema som natta og døden. Verket er basert på tekstar av Walt Whitman og satstitlar som ”The Night in Silence under Many a Star”, ”Dark Mother Always Gliding Near with Soft Feet” og ”Come Lovely and Soothing Death” illustrerer den mørke undertonen i verket.
Ugelvik framførde så Vanessa Lahns meir utådvendt verk ”The Owl and the Pussycat” der ho akkompangerte seg sjølv medan ho først nynna, sidan song. Tilsvarande var ho både pianist og medsongar til Inderhaug i Ligetis ”Aria” frå operaen ”Le Grande Macabre”.
Ugelvik sine simultane prestasjonar framsto for meg som særs imponerande, både teknisk og formidlingsmessig. Spelet var kontrollert, med stor presisjon, ho song klokkereint, og samstundes var spelet uttrykksfullt og variert, frå det grasiøse og enkle til det heftig temperamentsfulle.
Likeeins er spennet mellom Inderhaug si opptreden i Crumb – i byrjinga enkel og avkledd, etterkvart meir outrert og intens – til dei hysteriske panikkutladningar i Ligeti-arien, noko av det som gjer Eir Inderhaug til ein så spanande songar.
Møtet med desse to kompromisslause og modige musikarane utgjorde ein strålande avslutning på festivalen for underteikna.
Konsertar:
Stavanger Domkirke 10. august St Petersburg Kammerkor, Nikolai Kornev (dirigent) Rachmaninovs "Vesper"
Stavanger Domkirke 11.august Elizabeth Norberg-Schulz (sopran), Erling R. Eriksen (piano) Verk av Sibelius, Strauss, Alnæs (utgjorde første halvdel av konserten)
Bjergsted, Lille konsertsal 12. august ”The Owl and the Pussycat”, Eir Inderhaug (sopran), Ellen Ugelvik (klaver) Verk av Crumb, Lahn, Ligeti
